The day the music died...

Γεγονός 1ο: Μουσική ακούμε όλοι. Συχνά ή σπάνια. Συνειδητά ή όταν τύχει. Για να ταξιδέψουμε, να προβληματιστούμε, να ψυχαγωγηθούμε ή απλά να διασκεδάσουμε.

Γεγονός 2ο: Όλοι έχουν αγαπημένα τραγούδια. Πολλά ή λίγα. ‘Ποιοτικά’ ή ‘εμπορικά’. Παλιά ή καινούργια. Επειδή τα έχουμε συνδέσει με προσωπικές στιγμές, τα έχουμε αγαπήσει για τη μουσικότητα τους, μας τα έχουν επιβάλει τα ΜΜΕ ή για οποιοδήποτε άλλο λόγο.

Πως θα σας φαινόταν λοιπόν σε λίγα χρόνια να μην υπάρχουν πλέον τραγούδια να αγαπήσετε; Η προοπτική του όταν θα έχετε φτάσει 50 ετών, τα αγαπημένα σας ακούσματα να είναι αποκλειστικά από την ηλικία των 15-25; Φυσικά σαν γενικός κανόνας αυτό ίσχυε ανέκαθεν: τα πρώτα μουσικά ακούσματα μας συντροφεύουν μια ζωή. Εγώ όμως μιλάω για κάτι διαφορετικό: Να μην υπάρχει πλέον μουσική να μας συγκινεί. Το ότι σε λίγες δεκαετίες (ίσως και μόλις χρόνια) η τέχνη της μουσικής δημιουργίας θα είναι κλινικά νεκρή, λοβοτομημένη, ανίκανη να προκαλέσει πλέον έντονα συναισθήματα στους ακροατές! Ας το πάρουμε λίγο από την αρχή όμως…

Η ιστορία της pop μουσικής (http://en.wikipedia.org/wiki/Pop_music), με όλα τα παράγωγα αυτής, έχει συνοπτικά ως εξής: Στη δεκαετία του ‘50 κάτι ωραίοι τύποι στις ΗΠΑ δημιούργησαν το rock n roll συνδυάζοντας jazz, folk και blues επιρροές. Στα 60s και 70s η μουσική τελειοποιήθηκε και άνθησε σε παρακλάδια, ενώ ανέκυψαν οι (κατά κοινή ομολογία) σημαντικότεροι καλλιτέχνες στα περισσότερα είδη. Επίσης, αναπτύχθηκαν κατά κόρον οι έννοιες: live εμφάνιση, φεστιβάλ, top20 τραγούδι/άλμπουμ, δισκογραφικό συμβόλαιο και γενικότερα η έννοια του music business. Στα 80s και 90s, συνεπικουρούμενο και από την εμφάνιση του ΜTV, το όλο πράγμα γιγαντώθηκε, με τα συμβόλαια των πιο επιτυχημένων καλλιτεχνών να φτάνουν σε αδιανόητα ύψη (αποκλειστικά για ηχογράφηση και προώθηση άλμπουμ), ενώ παράλληλα η εμφάνιση του cd αναβάθμισε τη ποιότητα του ήχου και την πρακτικότητα της ακρόασης. Και κάποια στιγμή, εκεί κοντά στα μέσα των 00s…η μουσική βιομηχανία συνειδητοποίησε ότι είναι άρρωστη βαριά!

Κάποιοι ίσως θα πούνε πως το όλο πράγμα βρώμαγε από τη στιγμή που έγινε δυνατή η αντιγραφή του δίσκου (και αργότερα του cd) σε κασέτα, μετά σε cd, κλπ κλπ. Όμως για μένα, το σημείο καμπής στην δημιουργία μουσικής, το οποίο παράλληλα σήμανε την αρχή του τέλους, ήταν η πρώτη μέρα που λειτούργησε το Napster (http://en.wikipedia.org/wiki/Napster)!

Δεν έχω καταφέρει να βρω την ακριβή ημερομηνία, πάντως ήταν σίγουρα Ιούνιος 1999 όταν η πρώτη (πρωτόγονη για τα σημερινά δεδομένα) μηχανή downloading ‘ανέβηκε’ στο Internet…και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Εν έτει 2010, η μεγάλη πλειοψηφία της διακίνησης μουσικής (παλαιάς και νέας) γίνεται online και κατά μεγάλο ποσοστό δωρεάν. Λίγοι πλέον ‘ρομαντικοί’ αγοράζουν cd και στα επόμενα χρόνια θα είναι ακόμα λιγότεροι.

Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει την δημοφιλή ‘παραβολή’ με τον Καποδίστρια και τις πατάτες (http://www.pare-dose.net/?p=890). Θεωρώ ότι το συγκεκριμένο παράδειγμα έχει εφαρμογή σε πάρα πολλές καταστάσεις. Δηλαδή, κάποια αγαθά καλώς ή κακώς αποκτούν μεγαλύτερη υπεραξία, και ο ίδιος άνθρωπος εκτιμά περισσότερο την αξία τους, όταν πρέπει να καταβάλει έστω και ελάχιστο τίμημα. Μιλώντας από προσωπική εμπειρία, τα άλμπουμ που έχω αγοράσει και έχω αφιερώσει συνειδητά συγκεκριμένο χρόνο για την ακρόαση και κατανόηση τους, είναι σε ποσοστό 90% χαραγμένα πολύ πιο βαθιά μέσα μου από τα εκατοντάδες ψηφιακά άλμπουμ σε μορφή mp3 που έχω ακούσει! Οι νέοι ακροατές σήμερα μπορούν να βρουν τα πάντα, ανά πάσα στιγμή, χωρίς να πληρώσουν δεκάρα! Θεωρώ έτσι πολύ πιθανό ένας πιτσιρικάς να ‘σκοντάψει’ σε κανένα ψηφιακό δίσκο-διαμάντι του παρελθόντος και αντιμετωπίζοντας το με την το-ακούω-μια-φορά-στα-γρήγορα-γιατί-έχω-1.000.000-ακόμα λογική να χάσει μια πολύ σημαντική μουσική εμπειρία.

Το παραπάνω λειτουργεί με πολλαπλό τρόπο. Τουτέστιν:

1. Οι καλλιτέχνες γνωρίζοντας πως το 90% του κόσμου θα αποκτήσει το νέο τους άλμπουμ δωρεάν και απροβλημάτιστα, επικεντρώνονται σε 1-2 κομμάτια του δίσκου που θα λειτουργήσουν ως ‘ραδιοφωνικοί κράχτες’. Η δημιουργικότητα ανέκαθεν συμβάδιζε με τις προσδοκίες που πιστεύεις ότι έχει το κοινό σου από σένα.
2. Οι δισκογραφικές, έχοντας σαφώς λιγότερα έσοδα από πωλήσεις, δεν διαθέτουν πλέον μεγάλα budget για ακριβές παραγωγές δίσκων και επικεντρώνονται στα έσοδα από συναυλίες
3. Οι οπαδοί πνίγονται στη θάλασσα των δωρεάν downloads και τελικά καταλήγουν να έχουν άπειρη, αλλά να ακούνε πραγματικά ελάχιστη μουσική
4. Για όλους τους παραπάνω (και κάποιους ακόμα) λόγους, το ειδικό βάρος των μουσικών καλλιτεχνών σήμερα υστερεί σε σχέση με τους αντίστοιχους των προηγούμενων δεκαετιών

Σας λένε κάτι τα ονόματα: Arctic Monkeys, Snow Patrol, Muse, Kaiserchiefs, Kooks, Kings of Leon, White Stripes, Kasabian (είναι ορισμένα από τα πιο γνωστά σύγχρονα ροκ γκρουπ); Αν ναι, μπορείτε να ονομάσετε 1 τίτλο τραγουδιού από το καθένα. Μπορείτε να θυμηθείτε περίπου πως μοιάζουν τα μέλη τους; Μήπως μπορείτε να μου αναφέρετε το τελευταίο hit από τα Κίτρινα Ποδήλατα ή αυτουνού-του-τύπου-από-το-X-Factor. Μήπως θυμάστε να ονομάσετε 5 τραγούδια που ακούσατε την τελευταία 5ετία και σας έχουν μείνει από τότε; Πριν από 15 χρόνια, ακόμα και ο πιο ανίδεος ήξερε ότι το Wind of Change είναι των Scorpions, το Smells Like Teen Spirit των Nirvana και το Μια βραδιά στο Λούκι των Κατσιμιχαίων.  Το Losing my Religion το μουρμούριζαν ακόμα και οι γιαγιάδες στις λαϊκές (γεγονός!) και όταν κάποιος έβλεπε έναν τύπο με μαύρο γλυμμένο μαλλί, δερμάτινο τζάκετ και γυαλιά-μύγα ήξερε ότι ήταν ο Bono (ή έστω ‘αυτός από τους U2’).

Η μουσική πλαστικοποιήθηκε, έγινε φαστ φουντ. Σταμάτησε να απευθύνεται σε αυτούς που ενδιαφέρονται να την κάνουν κτήμα τους και άρχισε να αφορά όσους διαθέτουν pc και internet, δηλαδή και την κουτσή Μαρία! Για το λόγο αυτό, όπως η τηλεόραση και η δωρεάν παιδεία, είναι προορισμένη να απαξιωθεί σταδιακά ως ένα δεδομένο αγαθό που θα θεωρείται αδιανόητη η πληρωμή οποιουδήποτε τιμήματος για την απόκτηση του.